زمان‌های زیادی ممکنه در کسب و کار خودمون مشکلی اساسی پیش بیاد و برای حل اون دچار کمبود راه‌حل باشیم و نتونیم اون خلاقیت لازم رو بوجود بیاریم. استفاده از نظرات دیگران اولین فکریه که به نظر ما میرسه. اما چه طوری میشه به شکلی سیستماتیک و نظام‌مند از نظرات دیگران برای حل مسائل استفاده کرد. آیا میدونید طوفان فکری یا بارش فکری چیست؟ این روش همیشه باعث تولید کلی ایده خلاقانه در هر زمینه‌ای میشه که همه میتونن ازش استفاده کنن. با ما همراه باشید تا هم به شکل ویدئو و فیلم روش طوفان فکری رو با مثال و به شکل ساده و کاربردی بهتون آموزش بدیم و هم با خوندن این مقاله قدم به قدم برای برگزاری این جلسات آماده بشید و بتونید از روش طوفان مغزی در شناسایی و مدیریت ریسک های کسب و کار استفاده کنید.


در این ویدئو به شکلی کاربردی و ساده خواهید آموخت طوفان فکری چیست :


 

طوفان فکری یا بارش فکری چیست ؟

طوفان فکری به چه معناست ؟ اگر تا به حال این واژه به گوش شما نخورده باید توضیح داد که طوفان فکری (به انگلیسی : brainstorming) به معنای جمع شدن گروهی از افراد دور هم برای خلق ایده‌ است. این روش با روش خلق ایده به صورت تک نفره خیلی متفاوت است. در تعریف طوفان فکری باید گفت روندی است که در آن ایده‌ها به دلیل کنش و واکنش بین گروهی از افراد خلق می‌شوند.

به طور خلاصه طوفان فکری در دهه ۱۹۵۰ از خیابان مدیسون شروع شد. این روش برای استفاده از استعداد مردم آن منطقه در امر تبلیغات به کار برده شد. طوفان فکری در سال‌های اخیر، به یک جریان اصلی تبدیل شده و در حال حاضر توسط همه نوع کسب‌وکاری استفاده می‌شود. مهندسان، مدیران پروژه، دانشمندان و یا در واقع هر کسی که یک مشکل برای حل کردن دارد میتواند از آن استفاده کند.

بیشتر بخوانید:

ریسک چیست؟

ارزیابی ریسک چیست؟

مدیریت ریسک پروژه چیست؟

طوفان مغزی یک روش حل مسئله گروهی است که شامل مشارکت خود جوش اعضای گروه در ارائه ایده‌ها و راه‌حل‌های خلاقانه است. این تکنیک نیازمند بحث‌های فشرده و آزاد است که اعضای گروه به فکر کردن با صدای بلند تشویق می‌شوند و چون اعضای گروه تخصص‌های متنوعی دارند به تعداد زیادی ایده منجر می‌شود. برخی از این ایده‌ها را می‌توان به عنوان راه حل اصلی و خلاقانه انتخاب و برای حل یک مشکل استفاده کرد.

تکنیک تفکر خلاق (Brainstorming) به منظور تولید ایده‌های جدید و حل مسائل به کار می‌رود. این تکنیک تفکر، تشویق به تفکر آزاد و امکان ابراز همه ایده‌ها، بدون انتقاد را فراهم می‌کند و محیطی باز و نوآورانه را ترویج می‌دهد. هدف اصلی جلسات تفکر خلاق، تولید و ثبت ایده‌های زیاد است، بدون توجه به اینکه چقدر غیرمعمول به نظر می‌آیند. با تشویق همه به تفکر آزاد و به اشتراک گذاری ایده‌ها، تیم‌ها می‌توانند بر اساس افکار یکدیگر به بهترین راه‌حل‌ها برسند. تکنیک تفکر خلاق معمولاً در محیط گروهی انجام می‌شود، جایی که افراد با هم به حل مسائل و تولید ایده‌ها می‌پردازند. با این حال، برای افرادی که نیاز به کشف راه‌حل‌های نوآورانه به تنهایی دارند، نیز مفید است.

طوفان یا بارش فکری چیست + ویدئو| خلق ایده‌های بکر و جذاب | گروه دیجیتال ساینس

طوفان فکری یک روش برای ایجاد و خلق ایده برای حل یک مشکل است

تاریخچه پیدایش طوفان ذهنی

تکنیک طوفان فکری چیست ؟ در واقع طوفان فکری، داستانی از موفقیت است. طوفان فکری یکی از روش‌هایی است که به طور گسترده در خصوص ایجاد خلاقیت و نوآوری جمعی به کار گرفته می‌شود. می‌توان ادعا کرد هر یک از ما، حداقل یک بار اسم آن را شنیده‌ایم و یا در یک جلسه طوفان فکری شرکت کرده‌ایم. این کلمه در سرتاسر جهان با هر زبان و فرهنگی، به مفهوم ایجاد ایده‌های نامحدود به وسیله تفکر و بحث‌های تیمی شناخته می‌شود.

ابداع و ایده طوفان ذهنی به الکس آزبورن (Alex Osborn) بر می‌گردد. او بنیان گذار و مدیر عامل شرکت بازاریابی BBDO بود. در طول فعالیت در شرکت به این موضوع پی برد که جو جلسات به گونه‌ای است که اجازه توسعه راه‌حل‌های خلاق داده نمی‌شود، به همین علت با گذشت زمان او قوانین مهمی برای اداره‌ی یک جلسه خلاق وضع کرد. و این روش و قوانین را در کتابی با نام “تصورات کاربردی” به خوبی آموزش داد.

اصطلاح طوفان فکری به صورت غیر مستقیم توسط آزبورن ایجاد شد. او در ابتدا این روش را “فکر کردن” نامید. با این حال این ایده را در کتاب خود به صورت “استفاده از مغز برای ایجاد طوفان برای حل یک مشکل” مطرح نمود.

با این نام، روش و رویکرد آزبورن، به صورت طوفانی فراگیر شد، هر چند انتقادهایی از آن وجود دارد، با این حال نمونه‌های فراوانی از ایجاد و خلق ایده‌های خلاق، که از روش طوفان ذهنی استفاده شده، وجود دارد.

طوفان یا بارش فکری چیست + ویدئو| خلق ایده‌های بکر و جذاب | گروه دیجیتال ساینس

برتری طوفان ذهنی در چیست ؟ طوفانی از ایده‌های ناب و بکر را برای شما فراهم می‌کند

مزایای استفاده از طوفان ذهنی چیست ؟

بدون هیچ دلیلی، طوفان فکری یکی از محبوب‌ترین رویکرد‌هاست که در صورت انجام صحیح آن، مزایای زیادی برای شما به همراه خواهد داشت. برخی از این مزایا عبارتند از:

  • هزینه:

هزینه یک جلسه طوفان مغزی نسبت به مزایای آن بسیار کم است و یا حتی می توان گفت هزینه‌ای ندارد.

  • تولید ایده زیاد:

بزرگترین مزیت آن نسبت به سایر روش‌ها حجم بالای تولید ایده‌هاست. شرکت کنندگان، با دانش و تجربیات مختلف با کارِ گروهی، ایده‌ها و پیشنهادات مختلفی برای حل مسئله ارائه می‌کنند. همچنین در برخی مواقع -البته نادر- برخی از ایده‌های غیر معمول منجر به ایجاد ایده‌های خلاقانه می‌شود.

  • بهبود فضای کاری و ایجاد کار خلاقانه:

طوفان فکری، منجر به بهبود فضای کسب و کار و بهبود روحیه کار تیمی می‌شود.

و مواردی دیگر مثل:

  • تشویق خلاقیت: جلسات تفکر خلاق، فضایی ایجاد می‌کنند که همه می‌توانند به آزادی نظرات خود را بیان کنند. این محیط تفکر آزاد به همراه چند قاعده اساسی تفکر خلاق، خلاقیت در محیط کاری را ترویج می‌دهد.
  • سریع و آسان بودن تشکیل جلسه طوفان ذهنی
  • برای انواع کسب و کار با تنوع شغلی و هدف متفاوت مناسب است.
  • تقویت همکاری و ایجاد تیم: فراتر از حل مسائل، این تکنیک به اعضای تیم کمک می‌کند تا سبک‌های تفکر، نقاط قوت و ضعف یکدیگر را بشناسند و به تیمی متشکل از افراد متنوع تبدیل شوند.
  • تولید ایده‌های نوآورانه: تکنیک تفکر خلاق ترکیبی از خلاقیت تفکر آزاد با قوانین ساختاری است که به تولید ایده‌های اختراعی و نوآورانه منجر می‌شود.

به یاد داشته باشید که تکنیک تفکر خلاق درباره کشف امکانات، پذیرش نقطه‌ نظرهای متنوع و ایجاد نوآوری است!

از صد درصد ایده‌هایی که در هر جلسه طوفان مغزی ایجاد می‌شود، 98 درصد آن‌ها به درد نخور هستند.

طوفان یا بارش فکری چیست + ویدئو| خلق ایده‌های بکر و جذاب | گروه دیجیتال ساینس

آیا می‌دانید شعار طلایی طوفان ذهنی چیست ؟ یک به علاوه یک برابر است با سه! این یعنی هم افزایی ایده‌ها

انواع نقش‌ها در طوفان ذهنی چیست ؟

افراد متفاوتی در جلسات طوفان فکری حضور دارند. گاهی این افراد به سفارش رئیس شما و گاهی نیز به دلیل سوابق شغلی، تحصیلی و تخصصی خاص در گروه حضور دارند. آنچه که در این جلسات اصلا قابل پیش بینی نیست، واکنش افراد گروه در موقیعت‌های خاص نسبت به یکدیگر است. به همین دلیل تعیین برخی از نقش‌ها در گروه، جهت جلوگیری از ایجاد و شکل گیری این نوع از تنش‌ها و درگیری‌ها، که کم هم نیستند لازم است.

سه نقش کلیدی و اصلی در گروه عبارتند از : هماهنگ کننده یا مجری، پیشنهاد کننده و منشی

بیشتر بخوانید:

کاربرد درخت تصمیم گیری در مدیریت

ساخت نمودار استخوان ماهی

نقش هماهنگ کننده یا مجری:

  • هماهنگ کننده در جلسات طوفان فکری به معنای سرگروه نیست البته هر چند وظایف او همانی است که از مدیران انتظار می‌رود، دلیل اینکه نباید به شکل مدیر رفتار کند به این خاطر است که همه افراد در گروه باید خود را برابر بدانند و سهم برابر در نتایج گروه داشته باشند.
  • هماهنگ کننده در گروه، همه‌ی کارها را سرو سامان می‌دهد و هم اینکه تصمیم گیرنده نهایی است. در ضمن او تا حدی هم صاحب اختیار است، زیرا او باید در برابر عضوی از گروه که مقررات تیمی و حقوق دیگران را رعایت نمی‌کند و با انتقادها و نظراتش در جریان خلق ایده‌ها خلل وارد می‌کند، بایستد.
  • هماهنگ کننده حق دارد وقتی دیگران حرف می‌زنند، اظهار نظر کند و دیگران را خطاب قرار دهد.
  • نقش سازمان دهنده عموما توسط خود برگزار کننده جلسه انجام و یا توسط او انتخاب می‌شود.

نقش پیشنهاد کننده:

  • ایده‌ها هر چه عجیب و غریب‌تر باشند بهتر است
  • پیشنهاد کننده باید یک شخص خلاق باشد که ارزیابی کردن و انتقاد در ذات او نباشد
  • فرد پیشنهاد دهنده باید گروه را در هنگام گیر کردن، با ارائه یا حمایت از ایده‌ای غیر عادی که باعث تغییر مسیر می‌شود و کار گروه روی غلطک می‌افتد نجات دهد و ترس و وحشتی از این کار نداشته باشد. پیشنهاد دهنده باید تیم را با ارائه ایده‌های متفاوت در جنب و جوش نگه دارد و موجب ارائه ایده توسط دیگران باشد.

نقش منشی:

  • تیم همچنین به یک منشی نیاز دارد تا تمام ایده‌های خلق شده را بدون غلط و سریع یادداشت کند، منشی می‌تواند فردی داوطلب باشد و یا توسط هماهنگ کننده انتخاب شود.
طوفان یا بارش فکری چیست + ویدئو| خلق ایده‌های بکر و جذاب | گروه دیجیتال ساینس

شرایط مناسب قبل از جلسات طوفان مغزی چیست ؟ کنکاش کنید و هر آنچه را متفاوت، پرشور، نشاط آور و ارزشمند است استخراج کنید و برای جلسه مهیا نمایید

ابزار و مکان مناسب برای جلسه طوفان فکری چیست ؟

طوفان فکری به قلم و کاغذ نیاز دارد. با این حال از کاغذ A4 استفاده نکنید. از کاغذ‌های بزرگ استفاده کنید. سعی کنید کاغذهایی با رنگ‌های متفاوت انتخاب کنید تا باعث افزایش روحیه‌ی گروه شود. همچنین در هنگام توزیع همین اقلام در گروه خوش رو بودن و تزریق امید و روحیه برای نتیجه بهتر فراموش نشود.

طرز چیدمان اتاق جلسات طوفان مغزی باید به گونه‌ای باشد که رقابتی سودمند بین تیم ایجاد شود. بهتر است اتاق جلسه به اندازه‌ای بزرگ باشد که در زمانی که اعضای تیم نیاز به تحرک دارند، بتوانند بدون مشکل این کار را انجام دهند و به اندازه‌ای کوچک باشد که حس گرمی فضا حفظ شود. عموماً چیدمان صندلی‌ها بسته به نوع گروه، روابط آن‌ها و هدف آن‌ها می‌تواند متفاوت باشد. به گونه‌ای نباشد که حس همبستگی در افراد از بین رفته و یا برای گروه‌هایی که تازه شکل گرفته‌اند موجب ایجاد آزار و اذیت و تنش شود.

طوفان یا بارش فکری چیست + ویدئو| خلق ایده‌های بکر و جذاب | گروه دیجیتال ساینس

آیا می‌دانید یکی از آفت‌های جلسات طوفان ذهنی چیست ؟ انتقاد کردن از نظرات دیگران

بیشتر بخوانید:

دانلود PDF کتاب مدیریت ریسک با روش AFD

دانلود نرم افزار مدیریت ریسک

دانلود نرم افزار FMEA

قوانین و مقررات در یک جلسه مناسب طوفان مغزی

بعد از اینکه فهمیدیم طوفان فکری یا بارش فکری چیست باید با قوانین اداره این جلسات هم آشنا شویم. تعداد نفرات مطلوب برای یک جلسه طوفان فکری 12 نفر است و مدت‌زمان ایده آل بین 15 تا 45 دقیقه، هر چند جلسات تمام‌ روز نیز می‌توانند برگزار شوند. قوانین و مقررات اصلی برای برگزاری جلسه را می‌توان به‌صورت زیر خلاصه کرد:

  • اعمال محدودیت زمانی
  • شرح روشنی از مشکل و مسئله پیش رو ارائه شود
  • روشی برای ثبت ایده‌ها، مانند یک تخته وایت برد
  • جایی مناسب برای نمایش ایده‌ها و اجازه دادن به نفرات گروه برای تکمیل آن‌ها
  • پذیرفتن این اصل که هیچ ایده‌ای، ایده‌ی بدی نیست
  • اظهار نظر منفی ممنوع
  • ارزیابی ایده‌ها ممنوع
  • قضاوت نکردن یکدیگر
  • حفظ گرمی و تحرک جلسه
  • تشویق شرکت‌کنندگان برای کنار گذاشتن ضعف‌های طبیعی خود و اجازه دادن به رؤیا پردازی در حول مسئله
  • تشویق کمیت به ‌جای کیفیت (ارزیابی می‌تواند بعداً انجام شود)
  • در مورد ایده‌ها، ایده‌هایی جدید خلق کنید.
  • ترکیب ایده‌ها؛ جمع‌آوری ایده‌های گروهی و توسعه آن‌ها.

انواع طوفان فکری

جلسات طوفان فکری را به 3 طریق زیر می‌توان نجام داد:

  1. هدایت گروه طوفان فکری
  2. استفاده از تکنیک گروه اسمی
  3. تکنیک گروه عبور

در ویدئوی ابتدای این پست می‌توانید جزئیات بیشتری را از اصول و انواع طوفان فکری مشاهده کنید

نتیجه‌گیری‌

در این مبحث خواستیم شما را با تکنیک و روش طوفان ذهنی که روشی بسیار فوق العاده در خلق و ایجاد ایده‌های بکر است آشنا کنیم. یکی از روش‌های شناسایی ریسک ها استفاده از جلسات طوفان فکری است که در استاندارد PMBOK هم به آن اشاره شده است که به عنوان یکی از ابزارهای شناسایی ریسک معرفی می‌شود. از آنجایی که برای شناسایی ریسک ها نیاز به خلاقیت، به شدت احساس می‌شود این روش می‌تواند بسیار کارآمد و مفید عمل کند.

پس اگر می‌خواهید در شناسایی ریسک های پروژه یا سیستم خود از چیزی غیر از درس‌‌ها و تجربیات گذشته، ساختار شکست ریسک و تکنیک دلفی استفاده کنید و ریسک ‌های زیادی برای مرحله ارزیابی ریسک ، در اختیار داشته باشید، پیشنهاد می‌کنیم حتما از این روش استفاده کنید.

منابع