روش تعیین مقدماتی شکست (AFD) چیست و ریشه آن کجاست؟
در سال 1946 گنریش آلتشولر روشی به نام تئوری حل خلاق مسئله (TRIZ) را پایه‌ریزی کرد که ابزاری کاربردی برای اختراع و حل مسائل فنی و پیچیدگی‌های گوناگون در دنیا تبدیل‌شده است. تلاش‌های اوليه آلتشولر و شاگردانش روی تئوری حل خلاق مسئله و تلاش‌های بالغ بر 60 ساله‌ی محققان و انديشمندان حوزه نوآورى در دنيا سبب شده است كه امروزه تئوری حل خلاق مسئله در حل مسائل مختلف فرهنگى، سياسى، اجتماعى، اقتصادى، فنى و مديريتى با سطوح مختلف پيچيدگى بكار گرفته شود.
گنریش آلتشولر
كاربرد تئوری حل خلاق مسئله تا حدى گسترش‌یافته كه شرکت‌های بزرگى همچون سامسونگ، میتسوبیشی و فورد مراكز پژوهشى ویژه‌ای را در اين زمينه تشكيل داده‌اند. همچنين بيش از 30 درصد از سودآورى شرکت‌های بزرگى همچون سونی، سامسونگ و اچ پی با به‌کارگیری راهبردهای نوآورانه مديريتى و فنى موجود در تئوری حل خلاق مسئله حاصل‌شده است.
حتما بخوانید: آشنایی و استفاده از مهندسی خلاقیت TRIZ !
ابزار های گوناگون TRIZ
تئوری حل خلاق مسئله دارای ابزارهای توانمند متعددی به‌منظور بهره‌برداری در مرحله تعریف و حل مسئله در طی فرایندی نظام‌مند و منطقی است. امروزه دانشمندان مختلف سعی در تکامل تئوری حل خلاق مسئله دارند و سعی دارند با بهره‌گیری از روش‌ها و ابزار آن، در حوزه‌ها و رشته‌های گوناگون از آن استفاده کنند و بهره ببرند. در همین مقوله می‌توان از خلاقیت و توانایی بالای ابزار اصلی تئوری حل خلاق مسئله در یافتن شکست‌های بالقوه و شناسایی و مدیریت ریسک‌ها در سیستم‌ها، کارخانه‌های تولیدی و فرایندها استفاده نمود.
استفاده از تئوری حل خلاق مسئله TRIZ برای حل مسائل
روش تعیین مقدماتی شکست و TRIZ
در این مطلب یک فرم پیشرفته از تئوری تئوری حل خلاق مسئله به نام روش تعیین مقدماتی شکست [1] (AFD) بررسی می‌شود که یک ابزار جدید برای آنالیز ریسک محسوب می‌شود که توانایی بالایی در ریشه‌یابی شکست هایی که اتفاق افتاده اند و همچنین شناسایی و آنالیز ریسک‌ها و شکست‌های بالقوه‌ای که در آینده اتفاق می‌افتند دارد که از یک رویکرد کاملاً متفاوت نسبت به روش‌های قبلی که در واقع وجه تمایز این روش محسوب می‌شود برای شناسایی و آنالیز ریسک‌ها استفاده می‌کند.
کاپلان در سال 1999 روش AFD را در کتاب خود با نام “New Tools for Failure and Risk Analysis” معرفی کرد. این روش برای شناسایی و فاش کردن حالت خرابی بالقوه در سیستم‌ها، کارخانه‌های تولیدی و فرآیندها، قبل از رسیدن به مرحله ضرر دهی کاربرد دارد که در واقع یک ابزار I-TRIZ [2] برای آنالیز ریسک و به‌طور خاص، زیرمجموعه‌ای از تجزیه‌وتحلیل ریسک است و به‌عنوان تئوری سناریوسازی نیز خوانده می‌شود.
کاربرد AFD در چه زمینه هایی است؟!
روش تعیین مقدماتی شکست را می‌توان در زمینه‌های مختلف از فعالیت‌های انسانی (فن‌آوری، کسب‌وکار، حتی زندگی روزمره) استفاده کرد در واقع هر زمان که نیاز به وجود ایده برای موارد زیر باشد:
- آشکارسازی علل ریشه‌ای خطا، اقدام ناموفق، نارسایی تولید
- پیش‌بینی مشکلات آینده، حوادث، اشتباهات و …
- توسعه مؤثر، راه‌های ساده برای جلوگیری از این مشکلات
روش AFD متفاوت از دیگر روش‌های ارزیابی سنتی ریسک عمل می کند. تمرکز آن بر روی تولید سناریوهای خرابی به‌صورت اختراع و ابداع مشکلات از طریق فرایند تفکر معکوس است. این بدان معناست که هدف اصلی از AFD “شناسایی و به دست آوردن آگاهی از سناریوهای احتمالی است که می‌تواند به شکست سیستم و عملیات ما منجر شود، بنابراین این امکان وجود دارد که قبلاً هم اتفاق نیفتاده باشند”.
حتما بخوانید: دانلود کتاب مدیریت ریسک با روش AFD
AFD از چه بخش هایی تشکیل شده است؟
AFD دارای چندین وجه تشابه با روش‌های معروف و تثبیت‌شده‌ای مانند تجزیه‌وتحلیل حالات شکست و اثرات آن (FMEA)، مطالعه خطر و قابلیت بهره برداری [3] و تجزیه‌وتحلیل درخت شکست [4] است؛ اما تفاوت اصلی‌اش این است که کاربران و استفاده‌کنندگان را با یک رویکرد بسیار فعال‌تر و تهاجمی‌تر برای پیدا کردن علل ریشه‌ای شکست ها و مشکلات آشنا می کند. درنتیجه ، سیستم طراحی‌شده با این روش، کمتر در برابر شکست‌های پیش‌بینی‌نشده، آسیب‌پذیر خواهد بود.
AFD دارای دو برنامه گسترده است که AFD-1 [5] وAFD-2 [6] نامیده می‌شوند:
- AFD-1 برای شناسایی علل ریشه‌ای سیستمی که در حال حاضر شکست‌خورده است
- AFD-2 ابزاری دیگری است که برای شناسایی شکست‌های بالقوه که امکان دارد در آینده اتفاق بیفتند و هنوز رخ نداده‌اند استفاده می‌شود
ایجاد ریسک فلسفه روش تعیین مقدماتی شکست است!
حتما بخوانید: پروژه انجام شده توسط روش AFD
مراحل اجرای آنالیز شکست با AFD :
1. تدوین و فرموله کردن مسئله اصلی
2. شناسایی سناریوی موفقیت
3. متمرکز و محدود کردن شکست
4. فرموله کردن و وسعت دهی به معکوس مسئله
5. جستجو برای راه‌حل
1-5 جستجو برای راه‌حل‌های آشکار و واضح
2-5 شناسایی منابع
3-5 استفاده از منابع و جستجو برای اثرات موردنیاز
4-5 الگوریتم حل ابداعی مسئله (ARIZ)
6. تدوین و فرموله کردن فرضیه‌ها و طراحی آزمون هایی به‌منظور بررسی و آزمودن آن‌ها
7. اصلاح شکست
مراحل جرای پیش‌بینی شکست با AFD:
1. فرمولاسیون مسئله اصلی
2. شناسایی سناریوی موفقیت
3. تدوین و فرموله کردن معکوس مسئله
4. شناسایی راه‌های آشکار و بدیهی بدتر شدن عملکرد سیستم
5. شناسایی و استفاده از منابع موجود
6. استفاده از پایگاه دانش AFD
7. ابداع راه‌حل‌های جدید برای ایجاد شکست
8. تشدید و پوشاندن اثرات مضر
9. تجزیه‌وتحلیل اثرات مضر ظاهرشده
10. پیشگیری از شکست.
[1] Anticipatory Failure Determination (AFD)
[2] Ideation / TRIZ Methodology
[3] Hazard and operability study (HAZOP)
[4] Failure Tree Analysis (FTA)
[5] AFD Failure Analysis
[6] AFD Failure Prediction (AFP)
منابع:
- کتاب “مديريت ريسك با روش AFD“، ابوالفضل ميرزا رمضاني و سیدمحمد مسعود ناصريان، انتشارات نخبگان شريف، 1397
گذاشتن کامنت