ارزیابی ریسک، جنبه حیاتی از مدیریت برای هر تلاشی است، از فعالیت‌های روزمره تا پروژه‌های بزرگ. یکی از روش‌های شناخته شده برای ارزیابی ریسک‌ها و ریسک‌ها، رویکردی است که توسط ویلیام فاین توسعه یافته است. روش فاین یک چارچوب سازمان‌یافته برای شناسایی، ارزیابی و کاهش ریسک‌ها به طور مؤثر ارائه می‌دهد. در این مقاله، به بررسی اصول کلیدی و مراحل روش فاین می‌پردازیم و به کاربردهای آن در زمینه‌های مختلف می‌پردازیم.
1 – معرفی روش ویلیام فاین
رویکرد ویلیام فاین در ارزیابی ریسک به خاطر شیوه سیستماتیک و جامع آن شناخته شده است. این رویکرد بر مبناست که ریسک‌ها در تقریباً هر جنبه‌ای از زندگی وجود دارند و مدیریت مؤثر آنها برای موفقیت و ایمنی امری ضروری است.
در روش فاین، چندین اصل کلیدی وجود دارد:
- شناسایی سیستماتیک ریسک‌ها: روش فاین با شناسایی جامع ریسک‌ها و واقعیت‌های مرتبط با یک فعالیت، فرآیند یا پروژه خاص شروع می‌شود. این مرحله شامل در نظر گرفتن عوامل مختلفی مانند شرایط محیطی، عوامل انسانی، جنبه‌های فنی و تأثیرات خارجی است.
- ارزیابی احتمال و تأثیر: بعد از شناسایی ریسک‌ها، روش فاین بر ارزیابی احتمال و تأثیر آنها تأکید می‌کند. که شامل ارزیابی احتمال وقوع هر ریسک و شدت پیامدهای آن در صورت وقوع است.
- اجرای کنترل‌ها: بر اساس ارزیابی ریسک‌ها، روش فاین بر اجرای کنترل‌ها برای کاهش یا حذف آنها تأکید می‌کند. این کنترل‌ها ممکن است شامل تدابیر پیشگیرانه، امنیتی، رویه‌ها یا طرح‌های ضد بحران باشد که هدف آن کاهش احتمال وقوع ریسک‌ها یا کمینه کردن پیامدهای آنها در صورت وقوع است.
- بررسی و نظارت منظم: روش فاین از بررسی و نظارت منظم بر ریسک‌ها برای اطمینان از اینکه کنترل‌ها هنوز موثر و مرتبط باقی می‌مانند، حمایت می‌کند. این فرآیند مداوم امکان انجام تنظیمات را با تغییر شرایط یا ظهور ریسک‌های جدید فراهم می‌کند.
بیشتر بخوانید:
تکنیک گروه اسمی و کاربرد آن در مدیریت ریسک
2 – مراحل در روش فاین
روش فاین معمولاً یک رویه ساختارمند دارد که شامل چندین مرحله متمایز است:
- شناسایی ریسک‌ها: اولین مرحله، شناسایی تمام ریسک‌ها و واقعیت‌های مرتبط با فعالیت، فرآیند یا پروژه مورد بررسی است. این ممکن است شامل جلسات طوفان فکری، تکنیک دلفی، مصاحبه با ذینفعان، بررسی داده‌های تاریخی و استفاده از چک لیست ریسک یا ابزارهای دیگر برای ثبت سیستماتیک ریسک‌ها باشد.
- ارزیابی ریسک‌ها: پس از شناسایی ریسک‌ها، آنها بر اساس احتمال و تأثیر آنها ارزیابی می‌شوند. این مرحله معمولاً شامل استفاده از ماتریسریسک یا ابزارهای مشابه برای اختصاص اعداد کمی یا کیفی به احتمال و شدت هر ریسک است. با تعریف ریسک‌ها به این شیوه، امکان اولویت‌بندی آنها و تمرکز توجه بر روی ریسک‌هایی با بیشترین تأثیر ممکن می‌شود.
روش ویلیام فاین یک رویکرد سیستماتیک برای ارزیابی ریسک است که خطرات احتمالی را ارزیابی کرده و سطح ریسک را به منظور مدیریت و کاهش آن به سطح قابل قبولی تخمین می‌زند. این شامل یک الگوریتم ریاضی است که ریسک‌ها را با ضرب سه عامل تعیین می کند: پیامدها، قرار گرفتن در معرض، و احتمال. این روش بیش از نیم قرن است که مورد استفاده قرار گرفته است و به ویژه هنگام مقایسه کاهش اقدامات اصلاحی مفید است.
ریسک = پیامدها × قرار گرفتن در معرض × احتمال
-
- پیامدها: تأثیر بالقوه یا شدت یک حادثه
- قرار گرفتن در معرض: دفعات یا مدت قرار گرفتن در معرض ریسک
- احتمال: احتمال اینکه ریسک بالقوه منجر به حادثه شود
-
بیشتر بخوانید:
- اجرای کنترل‌ها: با ارزیابی ریسک‌ها، مرحله بعدی اجرای استراتژی‌های پاسخ به ریسک برای کاهش یا حذف آنها است. این ممکن است شامل کنترل‌های مهندسی، کنترل‌های اداری یا تجهیزات حفاظت فردی باشد که بسته به ماهیت ریسک‌ها شناسایی شده است. هدف این است که احتمال وقوع ریسک‌ها کاهش یابد یا پیامدهای آنها در صورت وقوع کمینه شود.
- نظارت و بررسی: پس از اجرای کنترل‌ها، مهم است که موثر بودن آنها را نظارت کرده و دوره‌های مرتبی برای بررسی فرآیند ارزیابی ریسک را انجام دهید. این ممکن است شامل جمع آوری داده‌های مرتبط با حوادث، انجام بازرسی‌ها و گرفتن بازخورد از ذینفعان باشد. بررسی مداوم اطمینان می‌دهد که ارزیابی ریسک به‌روز باقی می‌ماند و کنترل‌ها به‌طور موثر بر ریسک‌ها شناسایی شده پاسخ می‌دهند.
3 – کاربردهای روش فاین:
روش فاین کاربردهای گسترده‌ای در صنایع و حوزه‌های مختلف از جمله ساختمان، مراقبت‌های بهداشتی، تولید و امور مالی دارد. به عنوان مثال در صنعت ساختمان، برای شناسایی و کاهش ریسک‌ها در محل‌های ساختمانی مانند سقوط، برق گرفتگی و تماس با مواد خطرناک استفاده می‌شود. در مراقبت‌های بهداشتی، به شناسایی ریسک‌های مانند اشتباهات دارویی، عفونت‌ها و سقوط بیماران کمک می‌کند.
4 – مثال: ارزیابی ریسک در پروژه ساختمانی با استفاده از روش فاین
- شناسایی ریسک:
شناسایی ریسک‌ها و واقعیت‌های مرتبط با پروژه ساختمانی مانند سقوط از ارتفاع، ریسک‌ها الکتریکی، فروریزی سازه‌ها و تماس با مواد خطرناک. انجام بازدیدهای محلی، بررسی طرح‌ها و مشاوره با سایر ذینفعان پروژه برای شناسایی ریسک‌ها خاص و مرتبط با پروژه.
- ارزیابی ریسک:
استفاده از ماتریس ریسک برای ارزیابی احتمال و تأثیر هر ریسک شناسایی شده. به عنوان مثال:
- احتمال: سقوط از ارتفاع ممکن است به دلیل کارهای مکرر در ارتفاعات بالا به عنوان “بالا” در نظر گرفته شود.
- تأثیر: تأثیر سقوط ممکن است به دلیل احتمال آسیب‌های شدید یا فوتی “فاجعه‌بار” باشد.
- اولویت‌بندی ریسک‌ها بر اساس امتیازات ترکیبی احتمال و تأثیر آنها برای تمرکز توجه به ریسک‌هایی با بالاترین سطح
- اجرای کنترل:
اجرای کنترل‌ها برای کاهش ریسک‌ها شناسایی شده:
- کنترل‌های مهندسی: نصب نرده‌های ایمنی، چرخهای بالا و شبکه‌های ایمنی برای پیشگیری از سقوط از ارتفاع
- کنترل‌های اداری: توسعه و اجرای پروتکل‌های ایمنی برای کار در ارتفاعات، شامل آموزش‌های اجباری و بازرسی تجهیزات
- تجهیزات حفاظت فردی: الزام کارگران به استفاده مناسب از وسایل ایمنی مانند کلاه‌های ایمنی، کمربندهای ایمنی و لباس‌های با قابلیت دید بالا
- اطمینان از اجرای موثر کنترل‌ها و ارتباط آنها با تمامی کارگران و زیرساخت‌های درگیر در پروژه.
- نظارت و بررسی:
- نظارت منظم بر موثر بودن کنترل‌ها از طریق بازدیدها، بازرسی‌ها و گزارش حوادث
- جمع آوری داده‌ها درباره حوادث و مشاهدات ایمنی برای شناسایی موارد بهبود
- بررسی دوره‌ای فرآیند ارزیابی ریسک برای محاسبه تغییرات در دامنه پروژه، شرایط محیطی یا الزامات قانونی.
بیشتر بخوانید:
با استفاده از ارزیابی ریسک با روش ویلیام فاین در پروژه ساختمانی می‌توان به طور سیستماتیک ریسک‌ها را شناسایی، ارزیابی و کاهش دهید تا ایمنی را ارتقا داده و احتمال وقوع حوادث یا آسیب‌ها در محل ساختمان را کمینه کند. روش فاین یک چارچوب ساختارمند برای مدیریت پیشگیرانه ریسک‌ها فراهم می‌کند، تضمین می‌کند که ریسک‌های محتمل به طور مؤثر در طول دوره عمر پروژه مورد بررسی قرار گیرند.
5 – نتیجه‌گیری:
روش ویلیام فاین یک رویکرد سازمان‌یافته و سیستماتیک به ارزیابی ریسک فراهم می‌کند، که بر شناسایی، ارزیابی و کاهش ریسک‌ها و واقعیت‌ها تأکید دارد. با پیروی از مراحل ذکر شده در روش فاین، سازمان‌ها می‌توانند به طور پیشگیرانه ریسک‌ها را مدیریت کرده، ایمنی را ارتقا داده و احتمال موفقیت پروژه را افزایش دهند. انعطاف‌پذیری و موثر بودن روش فاین آن را به ابزاری ارزشمند برای پرداختن به ریسک‌ها در زمینه‌های مختلف، از فعالیت‌های روزانه تا پروژه‌های پیچیده تبدیل می‌کند.
گذاشتن کامنت